काठमाडौं, माघ ११
आज बसन्त पन्चमि, बसन्त रीतु को पांचौ दिन । र एउटा सबै भन्दा महत्वपूर्ण दिन,हिन्दु धर्मावलम्बीकी देवि सरस्वति माताको जन्म जयन्ती । देशका विभिन्न बिध्यालय तथा पाठशालाहरुमा आजको दिन माता सरस्वतीको पूजा आरधना गरी मनाइन्छ। कथन सुरु गरौं माता सरस्वतीको एक अति नै पृय बन्दना बाट जुन प्राय वेदिक पाठबाट सुरु र अन्त्य हुन्छ ,जसकाे प्रार्थना सदैब गर्दा अपार ज्ञान तथा बुद्धि प्राप्त हुने मान्यता रहेको छ । “ॐ सर्स्वती नमोस् नमह :। ॐ श्री सरस्वती देब्य नमो:हं ।”
श्री बिष्णु पुराणका अनुसार , सृष्टिकर्ता ब्रह्मले यो ब्रह्माण्डमा सबै कुराको उत्पति पश्चात मानब जातीमा बाणी तथा ज्ञानको अभाव महसुस गर्नु भयो र श्री बिष्नु भगवानलाई उहाँले सो कुरा बताउनु भयो। त्यसपछि श्री बिष्णु भगवानले ब्रह्मा जिलाइ भन्नु भयो, ‘जब कि यस जगतको सृष्टिकर्ता नै तपाई हुनुन्छ भने यस्को रचना पनि तपाइ बाट नै सम्भव छ।’ यति सुनिसकेपछि सृष्टिकर्ता ब्रह्मा जि ले माता सर्स्वतीको उत्पत्ति गर्नु भयो।
श्री माता सरस्वतीलाई चार हातको स्वरुपका साथ मन,बुद्धि ,चेतना र अहमता सहितको चित्रण गरीएको छ। हिन्दुधर्म अनुसार माता सरस्वतीलाई नवौं दुर्गाको अवतार मध्य एक शक्तिशाली र महत्वपुर्ण अवतार मानिन्छ। यस्तै, सरस्वती शब्द संस्कृत शब्दबाट बनेको हो। जस्मा,सर-को अर्थ सार अथवा अङ्ग्रेजीमा ‘essence’ र स्व-को अर्थ स्वयं अथवा अङ्ग्रेजीमा ‘one-self’ भन्ने लाग्दछ। र दुबै मिलेर ‘essence of oneself’ अर्थात ‘आफैको सार’ भन्ने बुजाउछ ।श्री माता सरस्वतीलाई ज्ञानकी खानी र बुद्धिकी भण्डारका साथै वेद तथा जनशक्तिको स्रोतको रूपमा चिनिन्छ । माता सरस्वतीलाई हाम्रो देशमा मात्र नभई भारत,थाइल्यान्ड ,कम्बोडिया र इन्डोनेसिया जस्ता अन्य देशहरु मा पनि कला,भाषा र सिकाइको देवीको रूपमा पनि पूजा गर्दछन्। त्यस्तै,जापानीज बुद्ध धर्मकी देवी बेन्जातेन पनि माता सरस्वतीकी एक रुप रहेकी छिन् ।
